Siła Ochrony Własności Intelektualnej

System siły ochrony praw własności intelektualnej jest narzędziem polityki służącym podniesieniu dobrobytu drogą stymulacji innowacji i dyfuzji wiedzy. Niestety wiele pomysłów usprawniających działalnie przedsiębiorstwa zostaje utracone na rzecz konkurencyjnej działalności, na skutek złej ochrony dóbr niematerialnych. Dlatego w gospodarce w coraz większym stopniu opartej na wiedzy, ochrona własności przemysłowej jest sprawą strategiczną w podejmowaniu decyzji gospodarczych. Można rozróżnić dwie sfery oddziaływania praw własności indywidualnej: prawa autorskie i prawa własności przemysłowej. W skład praw własności przemysłowej wchodzą trzy główne metody ochrony: patenty, znaki przemysłowe i znaki handlowe.

Patenty chronią techniczne i funkcjonalne aspekty produktów i procesów. Wynalazek można opatentować pod rygorem spełnienia kryteriów przydatności dla przemysłu, nowatorskości i technicznych możliwości objęcia tym typem ochrony. Znaki handlowe chronią znaki lub kombinacje znaków, które rozróżniają dobra i usługi różnych producentów. Wzory przemysłowe chronią wygląd użytecznych artykułów.

Prawa własności intelektualnej odnoszą się również do wzorów użytkowych, tajemnicy handlowej, określenia położenia geograficznego, praw artystów etc. Często zdarza się, że więcej niż jeden rodzaj ochrony może dotyczyć jednego dobra lub usługi. Wynalazek może chronić patent, a dokumentacja wynalazku może być dodatkowo chroniona prawem autorskim. Głównym celem ochrony patentowej, jest wyłączne prawo do przemysłowego użytkowania lub sprzedaży innowacyjnego wynalazku w ustawowo określonym czasie. Poprzez przyznanie patentu, osiąga się monopol na konkretny produkt, otrzymuje się możliwość osiągnięcia nadzwyczajnych zysków, ochronę wynalazcy oraz jego przyszłego dochodu, jednocześnie ograniczając imitację i powielanie opatentowanego produktu czy procesu. Ochrona patentowa jest konieczna, gdyż bez niej innowacje powstałe w wyniku poniesienia prywatnych nakładów finansowych zostałyby pozbawione ochrony, a innowator utraciłby część korzyści. Uzyskanie ochrony umożliwia gwarancję czasowej wyłączności na wysoką sprzedaż, dzięki zagwarantowanemu prawnie monopolowi, stanowiąc zachętę do inwestowania w dalsze badania oraz rozwój. Słabo chronione dobra zostają w szybkim czasie powielone, co skutkuje spadkiem innowacyjności oraz zniechęca do ponoszenia dodatkowych nakładów na dalsze badania.

 Podobnie Kapitał intelektualny przynależny pracownikom organizacji, jak również wytworzona przez nich wartość intelektualna może ulec utracie wraz z odejściem pracowników. Dlatego warto dokonać audytu własności intelektualnej, określić grupę aktywów niematerialnych podlegających ochronie, dokonać identyfikacji kapitału intelektualnego i jego istotności z punktu widzenia biznesu oraz stworzyć strategię ochrony prawnej powyższych aspektów. Posiadanie praw własności intelektualnej może stanowić o przyszłym sukcesie planowanych działań strategiczno-operacyjnych. Podmiot, który zlekceważy kwestię ochrony swoich dóbr niematerialnych wystawia się na ataki ze strony konkurencji, która może kopiować produkty mogące odnieść sukces biznesowy.

Dlatego system oceny siły ochrony własności intelektualnej ma za zadanie chronić  kapitał intelektualny oraz jego wytwory. Celem systemu jest ustalenie siły istniejącej ochrony niematerialnych zasobów przedsiębiorstwa w dynamicznym środowisku rynkowym. Jest to możliwe poprzez przeprowadzenie wieloetapowej analizy przez wykwalifikowanych  audytorów, a dzięki ich wiedzy i doświadczeniu zostaną uwzględnione wszelkie czynniki mające wpływ  na skuteczność ochrony dóbr własności intelektualnej. Badanie składa się z trzech etapów:

  1. Identyfikacja poszczególnych dóbr niematerialnych, sprawdzana poprzez dokonanie audytu IP. Narzędziem do przeprowadzenia audytu jest lista weryfikacyjna, w której skład wchodzą m.in.: patenty, znaki towarowe, wzory przemysłowe, prawa autorskie, tajemnice przedsiębiorstwa, know how, bazy danych, umowy, domeny internetowe itd., która jest dostosowywana do specyfiki działalności danej firmy.
  2. Wartościowania dobra w całości zasobów przedsiębiorstwa – służy temu specjalnie przygotowana ankieta, która przeznaczona jest dla rozwiązań technologicznych. W oparciu o wieloelementowy kwestionariusz jest ustalane znaczenie każdego z aspektów funkcjonowania danego przedmiotu w przedsiębiorstwie, gdzie suma wartości określa indywidualną wagę danego rozwiązania. Z kolei suma wszystkich dóbr tworzy 100% wartości całego badanego IP. Następnie proporcjonalnie każdemu rozwiązaniu przyznawany jest jego własny procentowy udział w całości. Wartości przyznawane poszczególnym rodzajom dóbr (wynalazki, wzory, znaki itd.) są uzależnione od profilu działalności przedsiębiorstwa. Modyfikacji ulegają tak punktowane zagadnienia jak i ilość przyznawanych im punktów.
  3. Ustalenia poziomu istniejącej ochrony danego dobra w oparciu o wiedzę i doświadczenie eksperckie. Efektywność ochrony badanego dobra jest oceniana w skali od 0 do 1. Następnie uzyskane współczynniki są mnożone z wcześniej uzyskaną wartością danego dobra i zsumowane. W idealnym modelu, gdzie wszystkie wartości niematerialne posiadają maksymalną ochronę wskaźnik siły ochrony wszystkich dóbr wynosi 100%.

Efektem zastosowania IPSM (IP Shield Evalutation Matrix) jest uzyskanie wskaźnika siły ochrony IP przedsiębiorstwa. Możliwe jest również opracowanie zaleceń co do dalszych strategii ochrony IP. SYSTEM może być stosowany samodzielnie lub jako komponent szerszego audytu, badaniu mogą podlegać także wydzielone zespoły dóbr przedsiębiorstwa. System w swej podstawowej wersji w sposób maksymalny ocenia istniejącą ochronę, która w sposób najpełniejszy wykorzystuje dostępne możliwości prawne i faktyczne.

B1S.PL KULIKOWSKA.PL